W toku postępowania wszczętego na podstawie art. 841 § 1 k.p.c.

Sąd Rejonowy oddalił powództwo skierowane przeciwko pozwanemu "RUCH" S.A. w W. - Oddział w Ł. - Zespołowi Kolportażu i Handlu w S., wytoczone przez Agnieszkę S. o zwolnienie od egzekucji pawilonu handlowego, stanowiącego własność powódki i znajdującego się w Ż. przy ul. M. Sąd ten ustalił, że na wniosek pozwanego wierzyciela, komornik tegoż Sądu w dniu 5 czerwca 1996 r. wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużniczce M. P. Nakazem zapłaty z dnia 24 stycznia 1996 r. dłużniczka ta (M. P.) została zobowiązana wraz z innymi dłużnikami do zapłacenia wierzycielowi kwoty 3.000 zł z odsetkami i kosztami sądowymi.

Zajęcie pawilonu handlowego przez komornika nastąpiło w dniu 27 czerwca 1996 r. i wartość tego pawilonu określono na kwotę 8.000 zł. Ruchomość zajęto w czasie nieobecności dłużniczki i oddano ją pod jej dozór. W wyniku licytacji pawilonu wraz z prawem dzierżawy gruntu wierzyciel nabył pawilon za kwotę 6.600 zł, przy czym wniósł o zaliczenie długu na cenę nabycia. W toku czynności licytacyjnych była obecna dłużniczka M. P. i poinformowała komornika o tym, że pawilon handlowy (kiosk) nie jest jej własnością i nie wie, dlaczego wierzyciel nie złożył stosownego pozwu. Licytację zakończono udzieleniem przybicia przez komornika na rzecz wierzyciela. W dniu 13 czerwca 1997 r. Agnieszka S. (powódka) wniosła do Sądu Rejonowego w Ż. skargę na czynność komornika, domagała się w niej uchylenia licytacji z uwagi na to, że jest właścicielką zajętego pawilonu i dlatego czynność komornika była bezprawna. Ostatecznie skarga ta została oddalona (postanowieniem z dnia 25 września 1997 r.), ponieważ - w ocenie Sądu - podniesione w skardze zarzuty mogłyby być zgłoszone w ramach powództwa przeciwegzekucyjnego. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 7 lutego 1998 r. Postanowieniem z dnia 19 maja 1998 r. komornik stwierdził, że nabywca jest właścicielem pawilonu, przybicie udzielone w dniu 6 czerwca 1997 r. jest prawomocne, a wierzyciel wniósł o zaliczenie wierzytelności na poczet ceny i jest to równoznaczne z jej zapłaceniem. Na dzień 6 czerwca 1997 r. należność wierzyciela (pozwanego w danej sprawie) wynosiła 6.055,54 zł. Na tzw. koncie sprawy egzekucyjnej znajdowały środki wierzyciela w kwocie 1.008,42 zł.
Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy stwierdził, że wytoczenie powództwa na podstawie art. 841 § 1 k.p.c. przez osobę trzecią jest dopuszczalne do daty prawomocnego ukończenia egzekucji. W innych sytuacjach można domagać się jedynie zwrotu wyegzekwowanego świadczenia i naprawienia szkody. W danej sprawie powództwo zostało wytoczone nie tylko po zakończeniu licytacji, ale i po zakończeniu egzekucji. Powódka wniosła pozew po uprawomocnieniu się przybicia i zapłaceniu ceny (art. 874 k.p.c.).
Apelacja powódki została oddalona. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy. Ostatecznie przyjął, że dłużniczka M. P. nie złożyła skargi na dokonanie przybicia, mimo zapisu zawartego w protokole licytacji kiosku z dnia 6 czerwca 1997 r. W postępowaniu w sprawie (...) M. P. nie podnosiła tego, że złożyła skargę na dokonanie przybicia. Swoje stanowisko w tej kwestii podtrzymywała w postępowaniu wszczętym przez Sąd Rejonowy z urzędu w ramach nadzoru nad komornikiem (sprawa (...)). Wyjaśniła, że zapis w protokole licytacji był niewłaściwy, bowiem nie składała i nie zamierzała złożyć skargi na udzielenie przybicia. Nie mógł być zatem uwzględniony zarzut apelacyjny, że nie doszło w ogóle do rozpoznania skargi na udzielenie przybicia. Co więc, żadna z osób uprawnionych nie wniosła skargi na udzielenie przybicia i w konsekwencji nastąpiło uprawomocnienie się przybicia w dniu 6 czerwca 1997 r.
Rozważając zarzut apelacyjny nieuiszczenia przez wierzyciela (nabywcę pawilonu) całej ceny nabycia w przewidzianym terminie, Sąd drugiej instancji stwierdził, że powództwo z art. 841 § 1 k.p.c. może być wytoczone do czasu zakończenia egzekucji i dlatego w danej sprawie Sąd zmierzał do ustalenia tego, czy egzekucja w sprawie (...) zakończyła się przed wniesieniem pozwu. Zagadnienie uprawomocnienia się przybicia wymagało wyjaśnienia w toczącym się sporze. Natomiast ze względu na treść art. 879 k.p.c. zarzut ewentualnego naruszenia przepisów regulujących zasady związane z zapłaceniem ceny nabycia mógłby być przedmiotem badania wyłącznie w ramach postępowania wywołanego wniesieniem skargi na czynności komornika. Tymczasem komornik ten stwierdził (w postanowieniu z 19 maja 1998 r.), że nabywca zapłacił całą sumę i stał się właścicielem nabytej ruchomości (pawilonu handlowego).
W kasacji powódki wskazano naruszenie przepisów art. 841, 869, 870 § 1 i § 2, art. 871 i 872 § 1 k.p.c. Zarzut naruszenia wskazanych przepisów motywowano w ten sposób, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął, iż powództwo w danej sprawie zostało wniesione po ukończeniu postępowania egzekucyjnego i nabyciu własności kiosku (pawilonu handlowego) przez wierzyciela. Wskazując na te zarzuty, wierzyciel wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu pierwszej instancji i uwzględnienie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi kasacyjnej, zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (...) (Dz. U. Nr 48, poz. 554) na zasadach obowiązujących przed dniem 1 lipca 2000 r., zważył, co następuje:
Kasacja nie jest uzasadniona.
W ramach wskazanych podstaw kasacyjnych skarżący wyeksponował dwie zasadnicze kwestie. Po pierwsze, utrzymywał, że wniesiona przez dłużniczkę M. P. skarga na udzielenie przybicia nie została do chwili obecnej w ogóle rozpoznana, przy czym sama kwestia merytorycznej zasadności tej skargi jest już sprawą drugorzędną. Zagadnienia tego dotyczyły zarzuty naruszenia art. 841, 869 i 870 § 1 i § 2 k.p.c. Po drugie, ważniejszy - według skarżącego - jest jednak zarzut niewypełnienia przez nabywcę licytowanego pawilonu (wierzyciela) obowiązków określonych w ust. 871 i 872 § 1 k.p.c. (niezapłacenie przez nabywcę pawilonu pełnej ceny nabycia w przewidzianym terminie).
W związku z przyjętym przez skarżącego uzasadnieniem skargi kasacyjnej, nie można uznać, że doszło do naruszenia przepisu art. 869 k.p.c. Przepis ten wskazuje na to, kiedy komornik udziela przybicia (wydaje postanowienie o przybiciu) i z jaką chwilą dochodzi do skutku sprzedaż licytowanej ruchomości. Nie można też twierdzić, że doszło do naruszenia przepisów art. 870 § 1 i § 2 k.p.c., w których przewidziano zasadę zaskarżania postanowienia o udzieleniu przybicia i możliwości zaskarżania postanowienia sądu rozpatrującego skargę na przybicie. Skarżący twierdził bowiem, że skarga na przybicie została formalnie wniesiona i do chwili obecnej nie została rozpoznana. Jednocześnie w skardze kasacyjnej nie podważono, w wyniku wskazania odpowiednich zarzutów o charakterze proceduralnych, ustaleń Sądu drugiej instancji w tym zakresie. Otóż Sąd ten przyjął i szeroko motywował ustalenie, że dłużniczka M. P. nie złożyła jednak ostatecznie skutecznej skargi na dokonanie przybicia w rozumieniu art. 870 k.p.c. Skarżący też nie twierdził, że nie dokonano w ogóle przybicia w rozumieniu przepisu art. 869 k.p.c. Omawiane ustalenia wiążą Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym. Skoro zatem nie została skutecznie złożona skarga na udzielenie przybicia w związku z licytacją pawilonu (kiosku), bezzasadne pozostaje twierdzenie skarżącego, że doszło do naruszenia przepisów art. 869 i 870 § 1 i § 2 k.p.c. w wyniku nierozpoznania takiej skargi do chwili obecnej.
Za nietrafny uznać należy także zarzut naruszenia przepisów art. 871 i 872 § 1 k.p.c. dotyczących uiszczenia ceny licytowanej rzeczy ruchomej i czasu takiego uiszczenia przez nabywcę rzeczy. Dla zasadności roszczenia powódki, wywodzonego z przepisu art. 841 § 1 k.p.c., podstawowe znaczenie ma to, czy powództwo takie zgłoszone zostało w okresie toczenia się egzekucji obejmującej rzecz ruchomą, stanowiącą własność powódki. Tylko w tym okresie możliwy byłby sposób ochrony praw podmiotowych powódki przewidziany w art. 841 § 1 k.p.c. Jeżeli zatem dokonano już prawomocnego przybicia w rozumieniu art. 869 k.p.c. i nabywca licytowanej rzeczy skutecznie nabył jej własność (art. 874 k.c.), powództwo z art. 841 § 1 k.p.c. nie mogłoby już odnieść skutku prawnego. Trafnie więc wskazano w uzasadnieniu Sądu drugiej instancji, że w toku postępowania wszczętego na podstawie art. 841 § 1 k.p.c. możliwe byłoby badanie jedynie tego, czy ostatecznie zakończone zostało postępowanie egzekucyjne wobec rzeczy ruchomej, której zwolnienia od egzekucji domagałaby się osoba uprawniona. Zagadnienie, czy doszło w toku takiej egzekucji do naruszenia przepisów regulujących reguły zapłaty ceny nabycia rzeczy licytowanej (określonych w art. 871, 822 § 1 i art. 876 k.p.c.), mogłoby być objęte postępowaniem wszczętym w wyniku wniesienia odpowiedniej skargi na czynności komornika (art. 870 k.p.c.). Należy stwierdzić, że powództwo o zwolnienie od egzekucji pawilonu handlowego (kiosku) zostało wytoczone w czerwcu 1998 r., gdy tymczasem prawie rok wcześniej doszło do uprawomocnienia się przybicia w rozumieniu art. 869 k.p.c. Nie doszło zatem - wbrew sugestii skarżącego - do naruszenia przepisu art. 841 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, iż powództwo takie zostało wniesione przed ukończeniem postępowania egzekucyjnego i nabyciem własności kiosku przez nabywcę (wierzyciela). kancelaria adwokacka blog prawny